Μια νέα νομοθεσία για την προστασία των καταναλωτών ψηφίστηκε από τη Βουλή των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας με τίτλο ο Νόμος Περί προστασίας των καταναλωτών του 2021 (Νόμος 112 (Ι) / 2021)  (στο εξής αναφερόμενος ως «ο Νόμος») . Οι πρόνοιες του Νόμου τέθηκαν σε ισχύ στις 12 Μαΐου 2021 με την δημοσίευση τους στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας. Το νέο νομοθετικό πλαίσιο επέφερε σημαντικές αλλαγές στο προηγούμενο καθεστώς, ενισχύοντας τα δικαιώματα των καταναλωτών.

Με το νέο νομικό πλαίσιο επιτυγχάνεται η ενοποίηση και απλοποίηση επτά υφιστάμενων νομοθεσιών. Συγκεκριμένα, ενοποιούνται οι ακόλουθοι νόμοι:

• Περί Αθέμιτων Εμπορικών Πρακτικών
• Περί Ελέγχου των Παραπλανητικών και Συγκριτικών Διαφημίσεων
• Περί Καταχρηστικών Ρητρών
• Περί Δικαιωμάτων των Καταναλωτών
• Περί Αναγραφής της Τιμής Πώλησης και της Μοναδιαίας Τιμής των Προϊόντων που προσφέρονται στους Καταναλωτές
• Περί Ορισμένων Πτυχών της Πώλησης Καταναλωτικών Αγαθών και Συναφών Εγγυήσεων Νόμο
• Περί των Προϋποθέσεων Πώλησης των Εμπορευμάτων σε Τιμές Έκπτωσης

Οι νέες διατάξεις του Νόμου ρυθμίζουν θέματα προστασίας καταναλωτών και των οικονομικών τους συμφερόντων καθώς και στο δικαίωμά τους να λαμβάνουν ακριβείς πληροφορίες πριν λάβουν την απόφαση να συνάψουν καταναλωτική συναλλαγή. Μία από τις πιο σημαντικές μεταρρυθμίσεις αυτής της νομοθεσίας, είναι η παροχή δυνατότητας προς την Υπηρεσία Προστασίας των Καταναλωτών (ΥΠΚ) για την επιβολή κυρώσεων,  μεταξύ των οποίων και διοικητικά πρόστιμα, σε όσους παραβιάζουν τον Νόμο και καταχώρησης αιτήσεων στο δικαστήριο για έκδοση απαγορευτικών διαταγμάτων, στις περιπτώσεις κατά τις οποίες, είτε κατόπιν καταγγελίας, είτε αυτεπάγγελτα, διαπιστωθεί η ύπαρξη παράβασης.

Μεταξύ των βασικών διατάξεων του Νόμου περιλαμβάνονται επίσης η κατάργηση της αναστολής της είσπραξης του διοικητικού προστίμου σε περίπτωση άσκησης προσφυγής, όσο και η διασφάλιση της δυνατότητας σε καταναλωτές να εγείρουν αγωγή ενώπιον του δικαστηρίου για καταβολή αποζημίωσης, υπαναχώρησης από τη σύμβαση ή μείωσης του τιμήματος.

Σε σχέση με τις καταχρηστικές ρήτρες, μέχρι σήμερα, η ΥΠΚ μπορούσε μόνο να αιτηθεί την έκδοση απαγορευτικού διατάγματος, περιλαμβανομένου και προσωρινού διατάγματος από το Δικαστήριο. Πλέον με βάση τον Νόμο, είναι η πρώτη φορά που η χρήση καταχρηστικών ρητρών μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο επιβολής διοικητικού προστίμου από την ΥΠΚ.

Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί πως, με βάση τον νέο Νόμο, ρήτρα σύμβασης που συνήφθη μεταξύ πωλητή και καταναλωτή και η οποία αποτέλεσε αντικείμενο ατομικής διαπραγμάτευσης δεν εκφεύγει του ελέγχου καταχρηστικότητας. Η προϋπόθεση για «ύπαρξη προδιατυπωμένων όρων της σύμβασης» που υπέβαλε ο Περί Καταχρηστικών Ρητρών νόμος έχει πλέον καταργηθεί.

Άλλες ουσιώδεις τροποποιήσεις που έχουν συμπεριληφθεί στον Νόμο είναι οι εξής:

• Δυνατότητα αποδοχής από τον παραβάτη γραπτής ανάληψης δέσμευσης  με σκοπό την παύση της παράβασης. Σε τέτοια περίπτωση,  η ΥΠΚ δύναται να αναστείλει τη διερεύνηση της υπόθεσης εναντίον του.

• Καθορισμός ποινικής ευθύνης σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης με τις πρόνοιες του Νόμου, παρεμπόδισης της ΥΠΚ από τη διενέργεια των ελέγχων της και παροχής ψευδών πληροφοριών. Υπαίτιος ποινικού αδικήματος εκτός από το ίδιο το νομικό πρόσωπο είναι και μέλος διοικητικού συμβουλίου, διευθυντής ή άλλος που συναίνεσε ή συνέπραξε στη διάπραξή του.

• Παροχή εξουσιών στην ΥΠΚ να υποχρεώνει τον εμπορευόμενο, όπως παρόχους υπηρεσιών διαδικτύου να αφαιρέσουν περιεχόμενο ή να περιορίσουν την πρόσβαση στην ηλεκτρονική πλατφόρμα που περιέχει παραπλανητικές πρακτικές.

• Τροποποίηση του τρόπου εμφάνισης των τιμών κατά τη διάρκεια των περιόδων πώλησης/έκπτωσης ώστε να αναφέρεται τόσο η αρχική τιμή όσο και η νέα μειωμένη τιμή.

• Εισάγεται η υποχρέωση στις επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών (π.χ. κομμωτήρια και γυμναστήρια) να αναρτούν τιμοκατάλογο με τις τιμές των βασικών υπηρεσιών που προσφέρουν.

• Εισάγεται η υποχρέωση του πωλητή να ενημερώνει εγγράφως τον καταναλωτή σχετικά με τις πολιτικές επιστροφής και αλλαγής ή ανταλλαγής του καταστήματος, καθώς και το δικαίωμα σε νομική εγγύηση.

Είναι συνακόλουθα πρόδηλο πως η νέα νομοθεσία επιχειρεί  αλλαγές οι οποίες από τη μια θα συμβάλουν σημαντικά στην ενίσχυση του επιπέδου προστασίας του καταναλωτή  και από την άλλη θα ενισχύσουν την ομαλή λειτουργία της αγοράς. Σημαντικό επίσης να αναφερθεί είναι το γεγονός πως με την παρούσα νομοθεσία καλύπτονται πολλά κενά τα οποία είχαν αφήσει οι προηγούμενες νομοθεσίες καθιστώντας μεταξύ άλλων, αποτελεσματικότερη την εφαρμογή της νομοθεσίας από την Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή.