Τα τελευταία χρόνια καταβάλλονταν προσπάθειες για προώθηση αλλαγών και τροποποίηση σχετικών νόμων που εμπίπτουν στη σφαίρα του οικογενειακού δικαίου αλλά και των σχετικών προνοιών του Συντάγματος ώστε να εκσυγχρονιστεί το νομικό πλαίσιο που διέπει τη ρύθμιση των οικογενειακών σχέσεων, φτάνοντας πολύ πρόσφατα στην υπερψήφιση των τεσσάρων νομοσχεδίων που προωθήθηκαν στην Ολομέλεια της Βουλής.
Οι κυριότερες μεταβολές που επήλθαν στο Οικογενειακό Δίκαιο είναι οι εξής:
- Τα Οικογενειακά Δικαστήρια θα συνεδριάζουν σε μονομελή σύνθεση αντί τριμελή στα διαζύγια, ως η σχετική τροποποίηση του Συντάγματος. Επίσης διευρύνθηκε το πεδίο των αρμοδιοτήτων των Οικογενειακών Δικαστηρίων, ώστε αυτά να εκδικάζουν οποιαδήποτε οικογενειακή διαφορά, ανεξαρτήτως εάν οι διάδικοι ανήκουν στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία ή σε θρησκευτική ομάδα.
- Ο ίδιος δικαστής θα επιλαμβάνεται όλων των υποθέσεων οι οποίες εγείρονται σε οποιοδήποτε χρόνο μεταξύ των ίδιων διαδίκων ενώπιον του ίδιου Οικογενειακού Δικαστηρίου.
- Ιδιαιτέρα σημαντικές είναι και οι αλλαγές που έχουν επιφέρει οι τροποποιήσεις όσον αφορά στους λόγους διαζυγίου. Εδικότερα, εισάγεται πλέον το συναινετικό διαζύγιο, ανταποκρινόμενοι πλεόν στις σύγχρονες απαιτήσεις, νοουμένου ότι ο γάμος έχει διαρκέσει έξι μήνες και οι σύζυγοι δηλώνουν ενώπιον του δικαστηρίου ότι συναινούν στη λύση του γάμου. Προνοείται δε, ότι σε περίπτωση κατά την οποία υπάρχουν ανήλικα τέκνα, το Δικαστήριο εκδίδει απόφαση για λύση του γάμου, εφόσον οι σύζυγοι έχουν καταχωρίσει στο Δικαστήριο αντίγραφο της δικαστικής απόφασης η οποία ρυθμίζει ζητήματα επιμέλειας τέκνων ή επικοινωνίας με αυτά, ή αίτηση με την οποία ζητείται από το Δικαστήριο η έκδοση εκ συμφώνου απόφασης για τα εν λόγω ζητήματα.
- Σημαντική επίσης αλλαγή είναι και το γεγονός ότι ο χρόνος διάστασης που απαιτείται για να δημιουργηθεί το αμάχητο τεκμήριο κλονισμού του γάμου μειώνεται από τέσσερα χρόνια σε δύο.
- Με την τροποποίηση του Περί Απόπειρας Συνδιαλλαγής και Πνευματικής Λύσης του Γάμου Νόμου, δεν απαιτείται να δοθεί γνωστοποίηση στον Επίσκοπο πριν από την καταχώριση της αγωγής για λύση του γάμου, σε περίπτωση που ο επικαλούμενος λόγος λύσης του γάμου είναι ο ισχυρός κλονισμός των σχέσεων μεταξύ των συζύγων λόγω άσκησης βίας στην οικογένεια, εφόσον έχει υποβληθεί επίσημη καταγγελία στην Αστυνομία Κύπρου ή στις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας του Υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας και έχει εκδοθεί από αυτές σχετική βεβαίωση.
- Πλέον μειώνεται η προθεσμία που πρέπει να παρέλθει από την γνωστοποίηση πρόθεσης για καταχώρηση αίτησης λύσης του γάμου μέχρι την καταχώρηση της αίτησης από τρεις μήνες όπως ήταν σήμερα σε έξι εβδομάδες.
- Προβλέπεται ακόμη η δυνατότητα ηλεκτρονικής αποστολής της γνωστοποίησης στον Επίσκοπο, αλλά και η τροποποίηση της κοινοποίησης του αποτελέσματος της συνδιαλλαγής, ώστε σε περίπτωση αποτυχίας της συνδιαλλαγής ο Επίσκοπος να δίνει στους συζύγους βεβαίωση η οποία να δεικνύει την πνευματική λύση του γάμου.
- Επεκτείνεται η δικαιοδοσία σε διαφορά που αφορά περιουσία συζύγων και κανένας από τους διάδικους διαμένει στη Δημοκρατία ενώ αρμόδιο Δικαστήριο για την εκδίκαση του συνόλου της διαφοράς καθίσταται το Δικαστήριο της επαρχίας εντός της οποίας βρίσκεται η επίδκικη ακίνητη ιδιοκτησία.
- Προβλέπεται πλέον, η διεξαγωγή της δίκης -εξ’ ολοκλήρου ή μερικώς- κεκλεισμένων των θυρών, μετά από αίτημα των διαδίκων ή αυτεπάγγελτα από το Δικαστήριο σε περίπτωση που παιδί εμφανίζεται ως μάρτυρας για σκοπούς διασφάλισης της ιδιωτικής ζωής των διαδίκων και του παιδιού και της προστασίας του συμφέροντος του παιδιού.
- Το Οικογενειακό Δικαστήριο δύναται για λόγους επιείκειας και ενόψει των ειδικών συνθηκών του καθενός από τους συζύγους και του συμφέροντος των παιδιών να παρατείνει την παραχώρηση της αποκλειστικής χρήσης μέρους ή ολόκληρης της οικογενειακής στέγης ακόμη και μετά από τη λύση του γάμου, για χρονική περίοδο η οποία δεν υπερβαίνει τα 2 έτη από τη λύση του.
- Απαγορεύεται πλέον η σύναψη γάμου οποιουδήποτε προσώπου με άτομο που δεν έχει συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του, σε αντίθεση με την προηγούμενη πρόνοια του Άρθρου 15 του Περί Γάμου Νόμου το οποίο έχει καταργηθεί και το οποίο έθετε προϋποθέσεις για τη σύναψη γάμου μεταξύ ανήλικων προσώπων ή ανήλικου προσώπου με ενήλικα, εναρμονίζοντας έτσι την κυπριακή νομοθεσία στο θέμα αυτό με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα.
- Έχει εισαχθεί πρόνοια ότι για ακυρώσιμους γάμους η συναίνεση ή η αναγνώριση του γάμου γίνεται ενώπιον Δικαστηρίου, ενώ διαφοροποιείται ο χρόνος επέλευσης των αποτελεσμάτων ακύρωσης ή κήρυξης ακυρότητας ακυρώσιμου και άκυρου γάμου.
Αναμφίβολα η αναθεώρηση του Οικογενειακού Δικαίου ήταν επιβεβλημένη αν αναλογιστεί κανείς ότι οι υφιστάμενες πρόνοιες των σχετικών νόμων ή η ανυπαρξία σχετικών προνοιών για τα πιο πάνω θέματα δεν ανταποκρίνονταν στις σύγχρονες κοινωνικές απαιτήσεις. Υπάρχουν βεβαίως πολλά ακόμη περιθώρια μέχρι τον πλήρη εκσυγχρονισμό του Οικογενειακού Δικαίου ευελπιστώντας ότι οι λοιπές μεταρρυθμίσεις θα γίνουν με ταχύτερους ρυθμούς.
